กุยผีทัง (Guipitang)

กุยผีทัง (归脾汤)
สรรพคุณ
รักษาโรคที่ระบบหัวใจ ม้าม ชี่และเลือดพร่อง ใจสั่น หลงลืม นอนไม่หลับ เหงื่อลักออก ไข้ต่ำ ๆอ่อนเพลีย เบื่ออาหาร หน้าซีดเหลือง ลิ้นซีด มีฝ้าขาวบาง ชีพจรเล็กและเชื่องช้า
รักษาโรคที่มีการไหลเวียนของเลือดภายในระบบม้ามผิดปกติ ส่งผลให้ถ่ายอุจจาระเป็นเลือด สตรีตกเลือด ประจำเดือนมาก่อนกำหนด มีปริมาณมาก สีซีดจาง หรือไหลไม่หยุด หรืออาจมีอาการตกขาว
ตำรับยานี้สามารถปรับเพิ่มหรือลดขนาดยาให้เหมาะสมกับผู้ป่วยที่มีความผิดปกติของการควบคุมประสาทอัตโนมัติและประสาทหัวใจ มีอาการของสตรีวัยทอง นอนไม่หลับ หลงลืม โลหิตจาง เกล็ดเลือดและโปรตีนต่ำ กระเพาะอาหารและลำไส้อักเสบเรื้อรัง เส้นประสาทบริเวณกระเพาะอาหารอักเสบมดลูกมีเลือดออก เนื่องจากประสิทธิภาพการทำงานของหัวใจบกพร่อง ม้ามพร่อง

ส่วนประกอบ

人参 Radix Ginseng เหรินเซิน 15 กรัม
黄芪 Radix Astragali Membranacei หวงฉี 30 กรัม
白术 Rhizoma Atractylodis Macrocephalae ไป๋จู๋ 30 กรัม
甘草 (炙) Radix Glycyrrhizae Praeparata กันเฉ่า (จื้อ) 8 กรัม
当归 Radix Angelicae Sinensis ตังกุย 3 กรัม
茯神 Poria cum Ligno Hospite ฝูเสิน 30 กรัม
酸枣仁(炒, 去壳)Semen Ziziphi Spinosae ซวนเจ่าเหริน(เฉ่า, ชฺวี่เค่อ) 30 กรัม
龙眼肉 Arillus Longan หลงเหยี่ยนโร่ว 30 กรัม
远志 (蜜炙) Radix Polygalae (honey-parched) หย่วนจื้อ (มี่จื้อ) 3 กรัม
木香 Radix Aucklandiae มู่เซียง 15 กรัม
生姜 Rhizoma Zingiberis Recens เซิงเจียง 6 กรัม
大枣 Fructus Ziziphi Jujubae ต้าเจ่า 3 ผล

วิธีใช้
ต้มเอาน้ำดื่ม หรือทำเป็นยาลูกกลอนน้ำผึ้ง โดยเพิ่มปริมาณของตัวยาตามสัดส่วนข้างต้น ขนาดเม็ดละ 9 กรัม รับประทานเวลาท้องว่าง ครั้งละ 1 เม็ด วันละ 3 ครั้ง1
การออกฤทธิ์
บำรุงชี่เลือด เสริมระบบม้าม บำรุงหัวใจ

คำอธิบายตำรับ

人参 เหรินเซิน (โสมคน) ตัวยาหลัก หวานอมขม เล็กน้อย อุ่นเล็กน้อย เสริมพลังชี่ สร้างธาตุน้ำ บำรุง หัวใจและม้าม สงบจิตใจ
黄芪 หวงฉี ตัวยาหลัก หวาน อุ่นเล็กน้อย บำรุงม้ามและชี่ เสริมภูมิคุ้มกัน ระงับเหงื่อ
白术 ไป๋จู๋ ตัวยาเสริม ขม อมหวาน อุ่น บำรุงชี่ เสริมม้ามให้แข็งแรง ขับ ความชื้น ระบายน้ำ ระงับเหงื่อ
甘草 (炙) กันเฉ่า (จื้อ) (ชะเอมเทศผัดน้ำผึ้ง) ตัวยาเสริม หวาน อุ่น เสริมชี่ บำรุงส่วนกลางของ ร่างกาย
当归 ตังกุย ตัวยาช่วย หวาน อมเผ็ด อุ่น บำรุงตับ บำรุงเลือด ช่วยให้เลือด ไปเลี้ยงหัวใจดีขึ้น
茯神 ฝูเสิน (โป่งรากสนติดเนื้อไม้) ตัวยาช่วย หวาน เล็กน้อย สุขุม ระบายน้ำ ช่วยให้จิตใจสงบ ช่วย ให้นอนหลับดีขึ้น
酸枣仁 (炒,去壳) ซวนเจ่าเหริน (เฉ่า, ชฺวี่เค่อ) ตัวยาช่วย เปรี้ยว อมหวาน สุขุม บำรุงหัวใจและตับ สงบประสาท ระงับเหงื่อ
龙眼肉 หลงเหยี่ยนโร่ว (เนื้อผลลำใย) ตัวยาช่วย อมหวาน อุ่น บำรุงม้ามและชี่ เพิ่มเลือดมา หล่อเลี้ยงระบบหัวใจ
远志 (蜜炙) หย่วนจื้อ (มี่จื้อ) ตัวยาช่วย เผ็ด อมขม อุ่นเล็กน้อย สงบประสาท ขับเสมหะ เปิดทวาร ทำให้ความสัมพันธ์ของการทำงาน ระหว่างหัวใจและไตดีขึ้น
木香 มู่เซียง (โกฐกระดูก) ตัวยาช่วย ขม อมเผ็ด อุ่น ช่วยให้ชี่หมุนเวียน ระงับปวด เจริญอาหาร กระตุ้นการทำงาน ของม้าม เพื่อป้องกันชี่ติดขัดจาก ยาบำรุงชี่เลือดที่มากเกินไป ซึ่ง ทำให้เลือดข้นและขัดต่อการ ทำงานในระบบลำเลียงของ กระเพาะอาหารและม้าม
生姜 เซิงเจียง (ขิงแก่สด) ตัวยาช่วย เผ็ด อุ่น ปรับสมดุลม้ามและกระเพาะ- อาหาร
大枣 ต้าเจ่า (พุทราจีน) ตัวยาช่วย หวาน อุ่น ปรับสมดุลม้ามและกระเพาะ- อาหาร

ตำรับยานี้ประกอบด้วยเหรินเซินและหวงฉีเป็นตัวยาหลัก มีสรรพคุณบำรุงชี่และเสริมม้ามให้แข็งแรง ตัวยาเสริม ได้แก่ ไป๋จู๋และกันเฉ่า (จื้อ) ช่วยบำรุงม้าม เสริมชี่ ช่วยเสริมสร้างต้นกำเนิดของชี่และเลือด ตัวยาช่วย ได้แก่ ตังกุยช่วยหล่อเลี้ยงตับเพื่อสร้างเลือดไปเลี้ยงหัวใจ ฝูเสิน ซวนเจ่าเหรินและหลงเหยี่ยนโร่วบำรุงหัวใจ สงบจิตใจ หย่วนจื้อทำให้ความสัมพันธ์ของการทำงานระหว่างหัวใจและไตดีขึ้น และจิตใจสงบ มู่เซียงช่วยปรับชี่ กระตุ้นการทำงานของม้ามเพื่อป้องกันชี่ติดขัดจากยาบำรุงชี่เลือดที่มากเกินไป ซึ่งทำให้เลือดข้นและขัดขวางการทำงานในระบบลำเลียงของกระเพาะอาหารและม้าม

รูปแบบยาในปัจจุบัน
ยาต้ม ยาลูกกลอน ยาเม็ด ยาน้ำ

ข้อห้ามใช้ ข้อควรระวังในการใช้
ห้ามใช้ในผู้ป่วยที่มีความร้อนหรือไข้หลบในซึ่งเกิดจากอินพร่อง และชีพจรเต้นเร็ว

ที่มา : กรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก